Hormoontherapie: In geval van prostaatkanker

Hormoontherapie neemt een belangrijke plaats in bij de behandeling van deze kankers, hetzij enkel in de geavanceerde vormen, hetzij occasioneel ter aanvulling op chirurgie of radiotherapie.

Bij een goed gelokaliseerd klein gezwel gebruikt men meestal enkel chirurgie, enkel radiotherapie of een eenvoudig toezicht zonder behandeling voor de oudste patiënten.

Oorspronkelijk bestond deze hormoontherapie uit een chirurgische castratie (wegnemen van de teelballen) die psychologisch gezien zeer gevoelig lag, of uit de toediening van vrouwelijke hormonen (vervrouwelijking, risico voor obstructie van bloedvaten).

Momenteel bestaan er even doeltreffende behandelingen die beter te verdragen zijn.

• Chemische castratie
  Hetzelfde effect als bij het wegnemen van de teelballen kan men verkrijgen door toediening van chemische stoffen die inwerken op de aanmaak van mannelijke hormonen (vandaar ook chemische castratie).
  
  Er zijn daarvoor verschillende geneesmiddelen op de markt.
  
  Ze blokkeren de afscheiding van LHRH, een hormoon dat de hypofyse (hersenaanhangsel) aanmaakt. Dat hormoon stimuleert de aanmaak van androgenen door de teelballen. De hormonale stimulering van de prostaatcellen valt daardoor stil.
  
  De toediening van de behandeling gebeurt door intramusculaire of onderhuidse injectie, hetzij om de 28 dagen, hetzij een keer per kwartaal.

Neveneffecten: Chemische castratie gaat voornamelijk gepaard met opvliegingen en een vermindering van de seksuele drift of impotentie. Sommige patiënten hebben verschillende klachten (misselijkheid, huiduitslag, slapheid van de onderste ledematen, hoofdpijn,...). In zeldzame gevallen stelt men een abnormale gevoeligheid of een lichte opzwelling van de borsten vast, te wijten aan de ontwikkeling van borstklieren (normaal gezien aanwezig bij mannen als aanzet onder de tepels). Soms krijgt men ook te maken met stoornissen van voorbijgaande aard in de bloeddruk (hypotensie of hypertensie).

 

 

 

 

• De anti-androgenen
  
  Het gaat om een andere categorie van geneesmiddelen die het vasthechten van androgenen aan hun receptoren in de prostaatcellen verhinderen. De mannelijke hormonen kunnen er dan niet langer hun invloed uitoefenen.
  
  De inname gebeurt in een of meerdere dagelijkse doses langs orale weg.
  
  De anti-androgenen worden gebruikt ter aanvulling op de chemische castratie (zie hierboven). Bij het begin van de anti-LHRH behandeling stellen we inderdaad een korte verhoging van het aantal mannelijke hormonen vast, voor de stopzetting van hun testikelaanmaak. De voor deze korte periode ingenomen anti-androgenen vermijden deze "opstoot" van hormonen die toch enkel maar het gezwel stimuleren.
  
  Een klein gedeelte van de androgenen in het bloed (ongeveer 10 %) is bovendien niet afkomstig van de testikels, maar wel van de bijnieren (klieren die zich boven de nieren bevinden). Dat gedeelte verdwijnt dus niet door chemische castratie, vandaar ook het mogelijk belang om twee behandelingen permanent te combineren. Zo blokkeert men de werking van de overblijvende androgenen. De voordelen op lange termijn van deze manier van aanpakken worden nog altijd geëvalueerd.

Neveneffecten: De anti-androgenen gaan niet gepaard met impotentie, maar sommige zijn wel verantwoordelijk voor onvruchtbaarheid (weinig of geen spermatozoïden in het sperma) die omkeerbaar is na het stopzetten van de behandeling. Ze veroorzaken soms een opzwelling van de borsten (gynecomastie) die gepaard kan gaan met hypergevoeligheid. Er werd ook al melding gemaakt van lever- en gemoedsstoornissen.

 

 

 

 

 

 

Nieuwe perspectieven
Nieuwe toedieningmanieren voor hormoontherapie zijn momenteel in evaluatie, in de hoop om de duur van de doeltreffendheid van de behandeling te verhogen en de levenskwaliteit van de patiënten beter te respecteren. Zo bestudeert men momenteel de mogelijkheid van een intermitterende hormoontherapie (chemische castratie met of zonder anti-androgenen). Als de resultaten meevallen, zou dat een verbetering van de levenskwaliteit in de periodes zonder behandeling met zich meebrengen.

 

Bron: Stichting tegen Kanker