Samson en Delilah
Geplaatst: 28 okt 2021, 10:36
SAMSON EN DELILAH
Uit het oudtestamentische boek Rechters 13-16 kennen we het verhaal van de listige Filistijnse Delilah op wie de joodse krachtpatser Samson smoorverliefd was geworden. Zij ontfutselde hem het geheim van zijn kracht, dat in zijn haar school, voer hem dronken, knipte zijn weelderige haardos tijdens diens slaap en leverde hem uit aan haar Filistijnse opdrachtgevers. Wellicht kennen we vandaar de uitdrukking naar de Filistijnen, in de betekenis van “om zeep”. Alvorens hij terechtgesteld werd verbleef hij een tijd in de kerker en tijdens die periode liet hij zijn haar weer groeien zodanig dat hij tijdens zijn tocht naar het kapblok nog heel wat tempelzuilen en andere zware voorwerpen op de hoofden van de vijand kon laten donderen met alle dodelijke gevolgen van dien. Het hoeft niet gezegd dat ook dit verhaal meermaals als inspiratiebron heeft gediend voor onze middeleeuwse en barokschilders. Rubens bijvoorbeeld.
Onlangs keerde ik per trein terug van Aken na bezoek aan een tentoonstelling van Albrecht Dürer. Ook zo iemand die wist hoe je een potlood of penseel moet hanteren. Over Samson en diens strapatsen heeft hij het blijkbaar niet gehad ; ik had meer de indruk dat kerkvader Hiëronymus zijn idool was. Maar onderweg kocht ik een krant en las daarin over de ophef die ontstaan is in de Londense National Gallery. Daar gaat het wèl over Samson en Delilah, althans over een schilderij van Rubens dat daar hangt, of hing. Hangt of hing : beide uitdrukkingen zijn correct. Want het schilderij hangt er nog wel maar of het van Rubens is ? Daar is nu gerede twijfel over ontstaan. Vandaar de moeilijkheid : het schilderij zelf HANGT er nog wel maar HING Rubens daar nu ook ?
Dat zijn zo van die zaken die een mens aan het denken zet. Ook leken zoals ik. Feit is dat honderdduizenden, misschien wel miljoenen mensen het werk bekeken en bewonderd hebben. De kenners onder hen zullen het gehad hebben over de typische Rubensiaanse compositie, de kleurschakeringen en nog allerlei details waarover ik niet kan meepraten. En dan plots blijkt het een vervalsing te zijn ! Althans met een zekerheidsmarge van meer dan 99%.
Wanneer ik zoiets lees, dan gaat mijn sympathie onmiddellijk naar de persoon die in staat is gebleken om die hele wereld van kunstkenners decennialang om de tuin te leiden. Met inbegrip van de intendanten van National Gallery en andere eerbiedwaardige instituten. Een genie ! Er is natuurlijk een verschil tussen een kopie maken van een bestaand werk, dit is door de eeuwen heen aanvaard en gold als een hommage aan het werk van de originele schilder (of musicus, beeldhouwer, architect). Maar een kunstwerk scheppen dat zo dicht de gevestigde autoriteit benaderd in stijl en compositie waarbij men de meest hedendaagse technische microscopische en chemische middelen moet gebruiken om de originaliteit van de auteur te achterhalen, daarvoor is genialiteit nodig. Chapeau.
Indien we de zaken nu even op een rijtje zetten : aan het werk zelf verandert niets, het blijft een even mooi kunstwerk, zowel voorheen als nu. Nooit heeft iemand kunnen ontkennen dat dit een werk van een zeer bedreven kunstenaar is, een virtuoos. Dergelijk werk is zo waardevol dat er moeilijk een prijs opgeplakt kan worden en als het dan toch zou lukken, dan zou het om vele miljoenen gaan. Dit is een Rubens, weet je wel…
Maar nu blijkt het géén Rubens te zijn maar het werk van een of andere onbekende onverlaat. Ernstig probleem ! De geldelijke waarde ervan duikt als een baksteen naar beneden. En wat te doen met het bordje dat uitleg verschaft over het werk ? Of misschien het schilderij verwijderen uit de originele zaal van de grote meesters en het in een andere zaal hangen tussen de mindere goden ?
Allemaal pijnlijke gevolgen van het feit dat men door een pientere vakman/vrouw in zijn hemd is gezet. Maar eigenlijk betekent dit niet veel meer dan dat dweepzucht met namen van bekende figuren waanzinnige proporties heeft aangenomen. En niet alleen in de kunstwereld ; men ziet dat ook bijvoorbeeld in de politiek : meermaals zag ik mensen verkozen worden uit de sportwereld of die bekend raakten via hun verschijningen op de televisie. En even meermaals zag ik ze daar met stille trom weer verdwijnen.
Kunst is iets dat je moet ondergaan ; of het nu een schilderij, een muziek- of beeldhouwwerk is of een roman, het werk zelf is pas geslaagd wanneer het in je binnenste die emotie opwekt die de kunstenaar beoogd heeft. En liefst zonder dat daar bijkomende uitleg moet bij gegeven worden. De naam van de artiest kan een leuk weetje zijn maar is hierbij niet noodzakelijk. Samson en Delilah in de National Gallery is een mooi werk. Leuk om weten dat men lange tijd gedacht heeft dat het een Rubens was.
Uit het oudtestamentische boek Rechters 13-16 kennen we het verhaal van de listige Filistijnse Delilah op wie de joodse krachtpatser Samson smoorverliefd was geworden. Zij ontfutselde hem het geheim van zijn kracht, dat in zijn haar school, voer hem dronken, knipte zijn weelderige haardos tijdens diens slaap en leverde hem uit aan haar Filistijnse opdrachtgevers. Wellicht kennen we vandaar de uitdrukking naar de Filistijnen, in de betekenis van “om zeep”. Alvorens hij terechtgesteld werd verbleef hij een tijd in de kerker en tijdens die periode liet hij zijn haar weer groeien zodanig dat hij tijdens zijn tocht naar het kapblok nog heel wat tempelzuilen en andere zware voorwerpen op de hoofden van de vijand kon laten donderen met alle dodelijke gevolgen van dien. Het hoeft niet gezegd dat ook dit verhaal meermaals als inspiratiebron heeft gediend voor onze middeleeuwse en barokschilders. Rubens bijvoorbeeld.
Onlangs keerde ik per trein terug van Aken na bezoek aan een tentoonstelling van Albrecht Dürer. Ook zo iemand die wist hoe je een potlood of penseel moet hanteren. Over Samson en diens strapatsen heeft hij het blijkbaar niet gehad ; ik had meer de indruk dat kerkvader Hiëronymus zijn idool was. Maar onderweg kocht ik een krant en las daarin over de ophef die ontstaan is in de Londense National Gallery. Daar gaat het wèl over Samson en Delilah, althans over een schilderij van Rubens dat daar hangt, of hing. Hangt of hing : beide uitdrukkingen zijn correct. Want het schilderij hangt er nog wel maar of het van Rubens is ? Daar is nu gerede twijfel over ontstaan. Vandaar de moeilijkheid : het schilderij zelf HANGT er nog wel maar HING Rubens daar nu ook ?
Dat zijn zo van die zaken die een mens aan het denken zet. Ook leken zoals ik. Feit is dat honderdduizenden, misschien wel miljoenen mensen het werk bekeken en bewonderd hebben. De kenners onder hen zullen het gehad hebben over de typische Rubensiaanse compositie, de kleurschakeringen en nog allerlei details waarover ik niet kan meepraten. En dan plots blijkt het een vervalsing te zijn ! Althans met een zekerheidsmarge van meer dan 99%.
Wanneer ik zoiets lees, dan gaat mijn sympathie onmiddellijk naar de persoon die in staat is gebleken om die hele wereld van kunstkenners decennialang om de tuin te leiden. Met inbegrip van de intendanten van National Gallery en andere eerbiedwaardige instituten. Een genie ! Er is natuurlijk een verschil tussen een kopie maken van een bestaand werk, dit is door de eeuwen heen aanvaard en gold als een hommage aan het werk van de originele schilder (of musicus, beeldhouwer, architect). Maar een kunstwerk scheppen dat zo dicht de gevestigde autoriteit benaderd in stijl en compositie waarbij men de meest hedendaagse technische microscopische en chemische middelen moet gebruiken om de originaliteit van de auteur te achterhalen, daarvoor is genialiteit nodig. Chapeau.
Indien we de zaken nu even op een rijtje zetten : aan het werk zelf verandert niets, het blijft een even mooi kunstwerk, zowel voorheen als nu. Nooit heeft iemand kunnen ontkennen dat dit een werk van een zeer bedreven kunstenaar is, een virtuoos. Dergelijk werk is zo waardevol dat er moeilijk een prijs opgeplakt kan worden en als het dan toch zou lukken, dan zou het om vele miljoenen gaan. Dit is een Rubens, weet je wel…
Maar nu blijkt het géén Rubens te zijn maar het werk van een of andere onbekende onverlaat. Ernstig probleem ! De geldelijke waarde ervan duikt als een baksteen naar beneden. En wat te doen met het bordje dat uitleg verschaft over het werk ? Of misschien het schilderij verwijderen uit de originele zaal van de grote meesters en het in een andere zaal hangen tussen de mindere goden ?
Allemaal pijnlijke gevolgen van het feit dat men door een pientere vakman/vrouw in zijn hemd is gezet. Maar eigenlijk betekent dit niet veel meer dan dat dweepzucht met namen van bekende figuren waanzinnige proporties heeft aangenomen. En niet alleen in de kunstwereld ; men ziet dat ook bijvoorbeeld in de politiek : meermaals zag ik mensen verkozen worden uit de sportwereld of die bekend raakten via hun verschijningen op de televisie. En even meermaals zag ik ze daar met stille trom weer verdwijnen.
Kunst is iets dat je moet ondergaan ; of het nu een schilderij, een muziek- of beeldhouwwerk is of een roman, het werk zelf is pas geslaagd wanneer het in je binnenste die emotie opwekt die de kunstenaar beoogd heeft. En liefst zonder dat daar bijkomende uitleg moet bij gegeven worden. De naam van de artiest kan een leuk weetje zijn maar is hierbij niet noodzakelijk. Samson en Delilah in de National Gallery is een mooi werk. Leuk om weten dat men lange tijd gedacht heeft dat het een Rubens was.