4.5.1 De partnerrelatie

Wanneer mensen huwen of gaan samenwonen, hebben zij bepaalde dromen en verwachtingen ten opzichte van elkaar en de toekomst. Zij kiezen voor elkaar als gelijkwaardige partners in een relatie van geven en nemen.

Wanneer één van beide partners ziek of gehandicapt wordt, kan dit evenwicht grondig worden verstoord.

De balans zal naar één zijde doorslaan en het is geen gemakkelijke opgave om in deze nieuwe omstandigheden een bevredigend evenwicht terug te vinden voor beide partners.

Vaak zal de 'gezonde' partner in het begin voornamelijk of uitsluitend gevende partij zijn in relatie tot de ander: altijd klaar staan om te helpen of iets over te nemen, zelden vertellen wat hij zelf niet of wel graag wil, gevoelens voor zich houden en niet langer met de ander delen. Hobby's blijven liggen en omdat vrienden ontmoeten voor de zieke partner te pijnlijk is, worden ook de sociale contacten van de gezonde partner op een laag pitje gezet.

De gezonde partner richt zijn eigen leven naar de noden en behoeften van de ander. Eigen wensen, verlangens en verwachtingen worden genegeerd en/of niet beantwoord. Zorgt de gezonde partner wel eens voor zichzelf, dan gaat dit gepaard met schuldgevoelens. De gezonde partner verdwijnt langzaam en maakt zichzelf mee ziek of gehandicapt.

Uiteraard geldt dit niet zomaar voor alle partners van zorgbehoevende personen. Sommigen blijven slingeren tussen 'alles doen voor mijn partner' en 'alleen zorgen voor mezelf'. Anderen kiezen resoluut voor één uiterste. En nog anderen vinden een bevredigend evenwicht in de zorg voor hun partner en voor zichzelf.

De 'zieke' partner moet, naast het verwerken van het verlies van een stuk bekwaamheid tot zelfzorg, ook leren leven met een gezonde partner. Alhoewel dit evident lijkt, is dit het niet meer wanneer u zelf ziek of gehandicapt wordt. Ondanks de aanwezigheid van de partner heeft de zieke vaak het gevoel er alleen voor te staan. De ander kan immers gaan en staan waar hij wil. Vaak voelt de zorgbehoevende persoon zich juist daardoor niet begrepen door de gezonde partner. Het feit dat hij afhankelijk geworden is van zijn partner, zorgt ervoor dat hij die vanuit en heel ander perspectief zal benaderen.

Een nieuw evenwicht vinden met de ziekte of handicap van één van de partners als onvermijdelijke bondgenoot is geen eenvoudige opgave. 'Zorgen voor elkaar' krijgt in deze relaties een andere dimensie. In welke mate de gezonde partner voor de zieke kan zorgen en hoe de zieke voor de gezonde partner kan instaan, zijn vragen die opnieuw een antwoord moeten krijgen. Elk moet opnieuw bepalen wat hij wil/kan geven en wat hij wil/kan nemen.

Eerlijk en open praten met elkaar, grenzen stellen, verwachtingen en wensen duidelijk maken, zijn erg belangrijke groeistappen. Sta open voor uw eigen gevoelens en verlangens, wees u ervan bewust en praat erover met uw partner. Verzwijg ze niet 'omdat het te pijnlijk zou zijn', 'omdat uw partner al genoeg ellende doormaakt' of 'omdat uw zorgen zo onbelangrijk zijn vergeleken met die van uw partner'. Wees eerlijk ten opzichte van uw partner en uzelf. Door uw zorgen te verzwijgen verdwijnen ze immers niet. Bespreek uw verwachtingen, uw boosheid, uw schuldgevoelens, uw onvervulde seksuele verlangens, de angst en het verdriet die in u leven. Geef uzelf tijd om uit te maken of en hoe u voor uzelf en voor uw partner kan zorgen. Hoe belangrijk is uw eigen vrijheid? In welke mate wil en kan u rekening houden met de beperkingen die de ziekte van uw partner met zich meebrengt ?

Alleen openheid en eerlijkheid maken een nieuw evenwicht en dus ook thuiszorg mogelijk.

Wanneer communiceren met uw zieke of gehandicapte partner moeilijk is, is u als thuisverzorger op uzelf of op derden aangewezen. Eerlijk zijn ten opzichte van uzelf en uw partner blijft ook in deze situatie erg belangrijk. Maak tenminste voor uzelf de stand van zaken duidelijk.

Michel is door een ongeval verlamd. Alhoewel hij nog evengoed tot communicatie in staat is, slagen Michel en zijn echtgenote er niet in hun gevoelens rond deze veranderde situatie met elkaar te bespreken. Elk van hen is nu individueel in therapie.

Laat thuiszorg zoveel mogelijk een bewuste keuze zijn, een bewust kiezen voor wat u geeft en neemt. Probeer weerstand te bieden aan eventuele sociale druk, want uw omgeving zal uw keuze voor thuiszorg niet altijd als vanzelfsprekend ervaren.

Bron: Werkgroep thuisverzorgers vzw