Grootouderschap

Grootouder worden betekent een stap vooruit op de levensladder. Het is tevens een confrontatie met nieuwe emoties, nieuwe perspectieven, nieuwe verwachtingen en verantwoordelijkheden. Het besef dat de familie zich voortzet is een belangrijke dimensie van het grootouderschap. Kleinkinderen zijn over het algemeen een bron van vreugde in het leven van ouder wordende mensen. Grootouders spelen een belangrijke rol in het leggen van de link tussen het verleden, het heden en de toekomst. De oudste generatie is voor het kleinkind de belangrijkste schakel met het verleden. Het kleinkind vormt zich op die manier ook een beeld van het ouder worden. Sommige grootouders kunnen zelfs het boegbeeld zijn voor de manier waarop iemand later zelf oma of opa wil worden.

1. GROOTOUDERROL
Grootouders verschillen onderling sterk in de manier waarop ze hun rol vervullen. Daarbij spelen een aantal elementen een belangrijke rol, met name het geslacht en de leeftijd van het kleinkind, de frequentie van contact en de woonafstand tussen het kleinkind en de grootouders, en de relatie tussen de grootouders en hun kinderen. Als de relatie met uw kinderen bijvoorbeeld niet goed is, zal die met uw kleinkinderen waarschijnlijk ook niet al te best zijn.

De psychologische invloed van de grootouders op de kleinkinderen mag niet onderschat worden. Een regelmatig contact kan veel betekenen, ook als de kleinkinderen al wat groter zijn. Alleen al het feit dat u rustig de tijd hebt om te luisteren en belangstelling te tonen, kan wonderen doen. Voorwaarde is evenwel dat u open staat voor en inzicht hebt in de specifieke problemen van de huidige jeugd. Daarbij bestaat de kunst erin om de 'oudere' tradities en waarden een plaats te geven in de veranderde wereld.

In een moeilijke situatie, zoals een echtscheiding, blijven veel grootouders zich verantwoordelijk voelen voor hun kinderen en kleinkinderen. Vaak zijn ze een bron van continuïteit en ondersteuning zowel voor het kleinkind als voor de gescheiden ouder. Onderzoek wijst uit dat als de grootou

ders de echtscheiding van hun kind in hoge mate aanvaarden, en ze verder hun gescheiden kind vooral emotioneel en financieel steunen, er meer kans is dat zowel het kind als het kleinkind de echtscheiding beter verwerkt én er zich beter aan aanpast.

Het hoeft geen betoog dat een echtscheiding, zowel bij de grootouders als bij de ouders van de kleinkinderen, belangrijke implicaties kan hebben op het grootouderschap. Het contact tussen grootouders en kleinkinderen kan verminderen, zowel op kwalitatief als op kwantitatief vlak. Nochtans is het omgangsrecht tussen grootouders en kleinkinderen wettelijk geregeld in de wet op de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag. Daardoor wordt algemeen erkend en aanvaard dat grootouders en kleinkinderen het recht hebben elkaar te zien. Door een verzoekschrift in te dienen bij de griffier van de Jeugdrechtbank van de woonplaats van het kind kan u dit recht afdwingen als u om een of andere reden uw kleinkinderen niet meer te zien krijgt. Uiteraard kan u ook een beroep doen op een advocaat die de procedure voor u regelt.

Naast echtscheidingen kunnen nieuwe huwelijken of relaties - zowel bij de grootouders als bij de kinderen - de relatie tussen kleinkinderen en grootouders eveneens sterk beïnvloeden. Grootouders kunnen na het aangaan van een nieuwe relatie zelf plots 'kleinkinderen' krijgen met wie

zij geen bloedverwantschap hebben. Anderzijds krijgen kleinkinderen, bij het hertrouwen van hun ouders, mogelijk meer dan twee paar grootouders.

2. KINDEROPVANG
Dat grootouders vaak instaan voor de kinderopvang is een feit. Cijfers wijzen er zelfs op dat de opvang van kinderen jonger dan drie jaar voor 40% gebeurt door de grootouders. Vaak nemen die hun rol van onthaalouder heel ernstig en maken echt werk van die bezigheid: ze brengen samen met hun kleinkinderen heel wat vrije tijd door, zijn een emotionele steun voor hen en vertellen over vroeger.

Toch rijst de vraag of grootouders, vooral grootmoeders, bij een dergelijke intensieve rolinvulling nog wel de kans krijgen om te genieten van de vrije tijd die ze (opnieuw) krijgen. Blijft er voldoende ruimte om de eigen levensprojecten verder uit te bouwen? Te vaak wordt de opvang van kleinkinderen beschouwd als een goedkope oplossing voor de buitenshuiswerkende ouders. Bovendien verloopt de opvang niet altijd van een leien dakje, vooral omdat de kinderen liever geen bemoeienissen en verwennerij willen. Conflicten zijn vaak onvermijdelijk. De vraag rijst dan ook of de 'inspanning' die grootouders leveren als 'onthaalouder' wel echt de moeite loont. Alvorens een engagement aan te gaan is het alleszins aan te raden met uw kinderen duidelijke afspraken te maken. Misschien is de pensionering een goede gelegenheid om aangegane verbintenissen opnieuw te bekijken. Vergeet niet dat u ook recht hebt op een eigen leven.

Bron: 60plus, een uitgave van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.