Waar vandaan: SOS & EHBO > EHBO > Eerstehulpmateriaal - verbandmateriaal

Eerstehulpmateriaal
Verbandmateriaal
Kleefpleister
© Rode Kruis-Vlaanderen
Een kleefpleister is een pleister op een rol met kleefstof aan één kant. Hij wordt gebruikt om andere verbanden (kompressen, zwachtels) vast te leggen. Je hebt hem in verschillende materialen en afmetingen. Als je een kleefpleister op de huid aanbrengt, kies je bij voorkeur hypoallergisch materiaal. Dit geeft de kleinste kans op allergische reacties.
Wondpleister
© Rode Kruis-Vlaanderen
Een wondpleister is een strook kleefpleister waarop in het midden een wondkussentje is aangebracht. Dit wondkussentje is meestal niet steriel. Soms bevat het een licht ontsmettende stof. Een wondpleister wordt gebruikt om kleine, oppervlakkige wonden af te dekken.
© Rode Kruis-Vlaanderen
Kompres
Een kompres is een doekje uit gaas of cellulose. Het wordt gebruikt bij het stelpen van bloedingen en het reinigen, ontsmetten of afdekken van een wonde. Een kompres mag je rechtstreeks op de wonde aanbrengen. Sommige kompressen bevatten een anti-kleeflaag zodat ze niet in de wonde kleven.
Tweedehuidverband
© Rode Kruis-Vlaanderen
Een tweedehuidverband is een vochtdoorlatend klevend wondverband, dat perfect de omtrek van het lichaamsdeel volgt en waarbij de huid kan blijven ademen. Het wordt gebruikt om blaren of andere open wonden af te dekken. Ze kunnen steriel of niet-steriel worden gekocht. Tweedehuidverbanden bestaan ook in pleistervorm. Sommigen hebben een klevende wondfolie.
© Rode Kruis-Vlaanderen
Drukverband
Een drukverband is een steriel verband dat bestaat uit een zwachtel waarop een kompres zit met vochtopslorpende watten. Het wordt ook noodverband of snelverband genoemd. Een drukverband wordt gebruikt om bloedingen te stelpen of om een wonde steriel af te dekken.

Drukverbanden zijn in verschillende afmetingen en uitvoeringen te verkrijgen en zitten verpakt in plastic of papier. De goedkopere modellen hebben een ongezoomde, niet-elastische gaaszwachtel en een eenvoudig kompres. De duurdere hebben een stevige elastische zwachtel en een kompres met een laagje dat verkleving in de wonde tegengaat.
Vetverband
© Rode Kruis-Vlaanderen
Om wonden af te dekken die veel vocht afgeven, zoals een etterende schaafwonde of een brandwonde, gebruik je een vetverband. Dit is een kompres dat met een vette stof doordrenkt is. Dankzij het vet kleeft het verband niet in de wonde en wordt het genezingsproces versneld. Een vetverband kan vierkant of rechthoekig zijn en bevat soms een ontsmettende zalf of een antibioticum. Een vetverband met een antibioticum mag je enkel op doktersvoorschrift gebruiken. Als je een vetverband aanlegt, dek je dit met een kompres af.
Watten
Watten mag je nooit gebruiken in een wonde. De pluisjes die achterblijven zijn niet bevorderlijk voor een goede wondgenezing. Watten kunnen wel gebruikt worden om de omgeving van een wonde te reinigen, maar dat kan je even goed doen met een kompres, een washandje of keukenpapier. Je kan wel watten gebruiken ter bescherming van een wonde waarop je al een verband hebt aangebracht (bijv. bij de blaar van een brandwonde).
Hechtingsstrips
Een wonde hechten is een medische handeling. Maar een kleine snijwonde kan je zelf dichtkleven met hechtpleisters. Hechtingsstrips zijn vrij te verkrijgen bij de apotheker. Toch is het gebruik ervan niet zonder risico als je het doet zonder kennis van zaken.

Gebruik hechtingsstrips uitsluitend bij volgende omstandigheden:
  • oppervlakkig en rechtlijnig snijwondje
  • weinig bloeding
  • niet-behaarde huid
  • goed gereinigde wonde met laag risico op besmetting
  • op een plaats waar geen spanning op de huid staat
  • binnen enkele uren na de verwonding
Zwachtel
Een zwachtel is een strook verbandmateriaal op een rol. De meeste zwachtels zijn niet-klevend. Sommige zwachtels kleven op de huid. Ze mogen enkel aangelegd worden door ervaren helpers omdat ze de bloedtoevoer kunnen afsnoeren. Andere kleven enkel op zichzelf maar niet aan de huid. Op zichzelf klevende zwachtels geven een mooi en stevig verband, maar mogen niet te strak worden aangelegd omdat ze de bloedtoevoer kunnen afsnoeren.

Er bestaan verschillende soorten zwachtels die voor verschillende doeleinden worden gebruikt.© Rode Kruis-Vlaanderen

Een fixatiezwachtel dient om verbandmateriaal vast te leggen. Deze zwachtel is niet elastisch of slechts licht rekbaar. Er zijn twee veel voorkomende fixatiezwachtels.
  • Gaaszwachtel: al dan niet rekbaar, al dan niet gezoomd.
  • Crêpezwachtel: licht rekbaar, maar neemt na gebruik de oorspronkelijke lengte niet terug in. Een nieuwe crêpezwachtel kan ook gebruikt worden om lichte druk uit te oefenen.

Een elastische zwachtel wil uitoefenen bij het stelpen van een bloeding of het afdekken van een wonde, of om een letsel te ondersteunen of te immobiliseren. Bij correcte toepassing geeft deze zwachtel een gelijkmatige druk over het lidmaat. Ook om zwellingen tegen te gaan kan je een elastische zwachtel gebruiken. Na gebruik neemt deze zwachtel zijn oorspronkelijke lengte terug in. Hij kan hergebruikt worden, maar niet onbeperkt.
Elastisch netverband
© Rode Kruis-Vlaanderen Een elastisch netverband is een buisvormig geweven elastisch verband met grote mazen. Het wordt gebruikt om een ander verband op zijn plaats te houden, nooit om druk uit te oefenen. Het bestaat in rollen van verschillende breedte en kan zowel buisvormig als voorgevormd (hemdje, broekje) zijn.
© Rode Kruis-Vlaanderen
Kousverband
Een buisvormig verband uit geweven jersey (licht elastisch materiaal) noemen we een kousverband. Dit verband bestaat ook in een sterk elastisch materiaal en er zijn verschillende soorten op de markt (verschillende breedtes, voorgevormd). Een kousverband wordt gebruikt als fixatieverband om een ander verband op zijn plaats te houden (bijv. vingertopverband). Door ervaren eerstehulpverleners kan een sterk elastisch verband ook gebruikt worden als steunverband omdat het een goede gelijkmatige druk geeft.
Driehoeksverband
© Rode Kruis-Vlaanderen Een driehoeksverband is een driehoekig verband met lange zijde (120 cm) en twee schuine zijden (90 cm). De rechte hoek is de top. De andere twee scherpe hoeken noemen we de uiteinden. Het verband bestaat uit katoen (voor meervoudig gebruik), gaas of cellulose (voor eenmalig gebruik).

Je gebruikt een driehoeksverband als je een wonde snel wil afdekken in afwachting van verdere verzorging. Gebruik een steriel of zuiver driehoeksverband als dat kan. Bij een gewonde of pijnlijke arm kan je ook een driehoeksverband als draagdoek aanleggen. Als je het verband tot een smalle strook vouwt, kan je het als licht drukkend verband gebruiken. Bovendien kan het dienen om bloedingen te stelpen. In dat geval vouw je het op zodat het een prop wordt.
Bron: Help! Eerste hulp voor iedereen. 3de druk: november 2008 (bijgewerkt) - Rode Kruis Vlaanderen
Fotografie: BIVV, Corbis, Luc David, Graphic Obsession, iStock, Robert Jooris, Stockxpert, Frank Toussaint, VAD, Carl Vandervoort, Pascal Van Waeyenberghe, Rode Kruis-Vlaanderen