Handgift en schenkingen

Mensen willen soms tijdens hun leven een deel van hun vermogen wegschenken. Dit is dus duidelijk anders dan via het testament.
Er zijn twee belangrijke mogelijkheden voor het geven van een deel van uw vermogen tijdens uw leven: de handgift en de schenking.

Schenking versus testament
Een schenking wordt gedaan wanneer je nog leeft, het testament wordt maar uitgevoerd wanneer je bent overleden.
Meer over schenking versus testament, klik hier.

Erfgenamen bevoordelen?
Het is met de handgift of de schenking niet mogelijk om bepaalde erfgenamen te onterven of te bevoordelen.  Het is namelijk zo dat in principe alle gedane schenkingen (zelfs meer dan drie jaar voor het overlijden gedaan) worden meegeteld bij de goederen van de nalatenschap welke op datum van overlijden aanwezig zijn voor de bepaling van de “fictieve massa”.  Dat wil zeggen dat als je dus een stuk van je vermogen weggeeft aan iemand, dat dit vermogen blijft meetellen bij de fictieve massa, die gebruikt wordt voor de berekening van de nalatenschap.  Een schenking wordt namelijk gezien als een voorschot op de erfenis, en heeft niet het doel om bepaalde erfgenamen te bevoordelen of benadelen.
Ook onrechtstreekse schenkingen en verdoken schenkingen moeten worden ingebracht bij de fictieve massa, zoals kwijtschelding van schulden, of de aankoop van roerende goederen rechtstreeks op naam van iemand anders.

De schenker kan wel beslissen dat de schenking geen voorschot op de erfenis is maar een extra voordeel. In de schenkingsovereenkomst moet dan uitdrukkelijk vermeld staan dat hij de goederen "buiten erfdeel" of "bij vooruitmaking" geschonken heeft. De begunstigde krijgt dan de schenking bovenop zijn normaal erfdeel. Indien de begiftigde een niet-erfgenaam is, dan mag hij toch de schenking behouden .

Opletten!
Indien na het overlijden van een persoon zou blijken dat deze teveel heeft geschonken (meer dan het "beschikbaar gedeelte"), dan is het mogelijk dat deze begunstigden een vordering krijgen en het teveel van de schenking terug moeten geven.Men spreekt dan van "inkorting".
Wie dus zo’n schenking buiten erfdeel zou willen doen, moet dus goed opletten, wil hij de begustigden achteraf niet in de problemen brengen.  Daarom moet er worden uitgerekend hoeveel kan worden weggeschonken( het "beschikbaar gedeelte") zonder de reservataire erfgenamen tekort te doen.
Dit is echter niet zo eenvoudig vermits bij de berekening van de "fictieve massa" de marktwaarde van de schenking op het ogenblik van overlijden wordt genomen. Het is daarom het best om voor zo’n schenking met erfdeel een raadsman, notaris of fiscale raadgever in te schakelen.

Notariële schenking
Via een notariële schenking kan u een deel van uw vermogen schenken aan een van uw toekomstige erfgenamen. Dit kan handig zijn om bijvoorbeeld je kinderen een financieel duwtje in de rug te geven, wanneer je nog leeft. Er is wel een nadeel aan verbonden: er zijn schenkingsrechten aan verbonden samen met notariskosten. De schenking moet namelijk via een notariële akte worden vastgelegd.  Bovendien is de schenking onderworpen aan schenkingsrechten.

Waarom dan wel?
Schenkingen worden voornamelijk gedaan omwille van fiscale redenen. Bij een schenking moeten er wel schenkingsrechten betaald worden, maar bij een schenking van roerende goederen wordt er slechts één vlak tarief toegepast, ongeacht het bedrag, terwijl het tarief bij successierechten verhoogt volgens het bedrag. Hiermee kan je heel wat euro's besparen!

De handgift
Je kan echter via een handgift een notariële akte vermijden.  Het is een enorm voordeel, want schenkingsrechten en kosten van de notaris worden vermeden.  Het kan echter niet op alles toegepast worden.
Als eerste moet je als "gever" definitief de goederen overdragen.  Je moet ze fysiek aan de "begiftigde" overhandigen, ook wel “traditio” genoemd. 
De handgift is echter enkel voor “lichamelijke roerende goederen”, zoals geld, kasbons, obligaties en aandelen aan toonder maar ook meubelen, kunstvoorwerpen, juwelen, auto’s, …Aandelen op naam zoals van een BVBA komen voor een handgift niet in aanmerking.

Successierechten
Er zijn echter nog nadelen aan verbonden.  Het is namelijk zo dat als na een handgift de"gever" binnen de drie jaar komt te overlijden, deze handgift meetelt in de nalatenschap, m.a.w. dat hierop successierechten moeten worden betaald.

Bewijzen
Het is belangrijk te kunnen bewijzen wanneer de handgift werd gedaan.  Het is namelijk aan de fiscus om te bewijzen dat een handgift binnen 3 jaar werd gedaan, maar bij discussie is het beste om toch bewijzen voor handen te hebben.  Om later dus moeilijkheden te vermijden, laat je de goederen bij de handgift het beste zichtbaar overgaan en hou je de bewijzen bij!

Wie geeft wat aan wie en wanneer: dit moet blijken uit een document ondertekend door de "gever"dat deze laatste verzendt per “open” aangetekend schrijven, waarbij op de brief zélf de datumstempel wordt gezet (en dus niet op de briefomslag).  Een veel gebruikte mogelijkheid is via de bank.  De "gever" nodigt de "begiftigde" dan uit in zijn bank op een welbepaald uur.  In aanwezigheid van een bankbediende wordt dan het geld afgehaald van de rekening, en wordt dan via de bediende gegeven aan de begiftigde, die het geld onmiddellijk stort op de rekening van de "begiftigde"  Zo zijn er voldoende bewijzen van de datum van handgift. In praktijk geeft men toch de raad om achteraf nog de handgift schriftelijk te bevestigen per aangetekend schrijven.

Niet in akte
Wat niet mag gebeuren is dat de begiftigde deze handgift vermeld in één of andere akte die moet worden geregistreerd.  Dan is het namelijk geen handgift meer maar een schenking en moeten er schenkingsrechten worden betaald.

Veel mensen kiezen ervoor om een deel van hun vermogen vóór hun dood weg te schenken. Er zijn verschillende soorten schenkingen. En een schenking wijkt op diverse aspecten af van een testament.