INTRODUCTIE
Karnemelk of botermelk is een vetarm, zuur en drinkbaar zuivelproduct. Van oudsher wordt het gemaakt door het karnen van verzuurde room. Hierbij wordt bijvoorbeeld met een stok in een hoge kuip, de karnton, met verzuurde room op en neer gestoten. Tijdens dit proces klontert het melkvet samen, doordat de vetmembraantjes breken, en komt het als boter bovenop de karnemelk drijven. De boter wordt afgeschept. De overgebleven zure vloeistof wordt gedronken als karnemelk.
Tegenwoordig wordt bijna alle karnemelk gemaakt in zuivelfabrieken. Aan magere melk worden melkzuurbacteriën toegevoegd, waardoor de melksuiker (lactose) wordt omgezet in melkzuur. Biologisch-dynamische karnemelk (te koop in natuurvoedingswinkels) wordt nog op de ouderwetse manier gemaakt.

ALGEMENE PRODUCTINFO
Vooral de Nederlanders weten deze drank te waarderen, vooral in de zomer. Ook Duitsers waarderen karnemelk, die ze kennen onder de naam Buttermilch en in de Arabische wereld vinden we de ook daar populaire karnemelk terug onder de benaming Laban.

BEWAREN
Verse of gepasteuriseerde karnemelk kunt u in een koelkast ongeveer een week bewaren. Gesteriliseerde karnemelk is ook buiten de koelkast enkele maanden tot een jaar houdbaar. Beide soorten karnemelk zijn overigens na opening van het pak, mits bewaard in een koelkast, slechts enkele dagen houdbaar.

BEREIDINGSWIJZEN EN TOEPASSINGEN
Een ouderwets nagerecht is karnemelkse pap: gekookte karnemelk met bloem (of een ander zetmeel) en vaak gezoet met stroop. In Vlaanderen wordt het ook wel gegeten voor het hoofdgerecht, ter vervanging van soep. Het komt er ook voor in een hoofdgerecht: aardappelen met karnemelk en zachtgekookte eieren met in boter gestoofde uien. In Frankrijk wordt het gedronken met vruchtenstroop. In Iran wordt karnemelk ook wel gemengd met kruiden, en geserveerd als bijgerecht, genaamd doegh.

VOEDINGSWAARDE
Karnemelk is een belangrijke bron van vitamine B en van calcium en fosfor. De gehaltes aan vitaminen en mineralen zijn echter lager dan in de gewone volle of afgeroomde (halfvolle of magere) koemelk.