De dramatische gevolgen van de klimaatverandering

Als gevolg van de temperatuurstijging kunnen we nu al ecologische en sociale gevolgen van klimaatverandering zien en voelen. We zien smeltende gletsjers (Himalayas, Alpen en Andes) met gevolgen voor regionale watervoorraden. De temperatuur van het zeewater stijgt met gevolgen voor koraalriffen, die daardoor verbleken. Soorten sterven uit of verplaatsen zich om elders koeler water op te zoeken. In Nederland begint de bloeiperiode eerder.

Ook nemen we steeds vaker extreme weeromstandigheden waar; meer overstromingen, ernstige droogtes, vaker hittegolven en meer en intensere stormen en orkanen. Kleine eilandgroepen zoals de Maladiven en Tuvalu maken evacuatieplannen met het oog op de serieuze bedreiging voor hun bestaan door zeespiegelstijging.


Op korte termijn

Op langere termijn

Koraalriffen bleken

De temperatuur van het zeewater is in de laatste 100 jaar gestegen met 1 °C en zal nog verder stijgen met 1 tot 2 °C per eeuw. Volgens waarnemingen zitten veel koraalriffen aan de temperatuurgrens. Koraalriffen raken gestresst en bleken zodra zij met geringe temperatuurstijgingen te maken krijgen (1 tot 2 °C). 1998 was een recordjaar in dat opzicht. Er waren enorme verliezen aan koraal te zien langs de kust van Sula-Sulawesi, langs de Midden-Amerikaanse kust en langs de kust van Oost-Afrika. Het bleken van koraalriffen, ook wel ‘coral bleaching’ genoemd, komt voor wanneer koraalriffen een bepaalde alg verliezen dat binnen hun weefsel leeft. Koraalrif dat gebleekt is, is niet per se dood, maar heeft op lange termijn weinig overlevingskans. Als de stress afneemt kan het koraal zich herstellen, houdt de stress aan, dan sterft het koraal definitief af. Klimaatverandering wordt zichtbaar via de wereldwijde verspreiding van coral bleaching. Koraal groeit in warm water, maar veel koraalriffen naderen hun tolerantiegrens voor hoge temperaturen. De vijf warmste jaren komen voor in de laatste 20 jaar en er heeft zich een ongekende bleking voorgedaan gedurende deze periode, vooral in het tropische oostelijke gebied van de Stille Oceaan, Costa Rica, Panama, Colombia en de Galapagos-eilanden.

Wereldwijd smelten gletsjers

Gletsjerwetenschappers over de hele wereld, inclusief het World Glacier Monitoring Service, rapporteren eenduidig dat de meerderheid van de gletsjers wereldwijd aan het smelten is en terugloopt in ijsmassa. De gletsjers in het Himalayagebied verminderen met 10 tot 15 meter per jaar. Verlies aan ijsmassa en smeltwater zal op termijn leiden tot watertekorten voor honderden miljoenen mensen die afhankelijk zijn van smeltwater uit gletsjers van rivieren zoals de Yangtze en Mekong in China en de Ganges in India.

 

Zeespiegelstijging

Het mondiale zeeniveau is gestegen met 0,1 tot 0,2 meter in de laatste eeuw en er wordt voorzien dat de zeespiegel nog verder zal stijgen met een extra 0,88 meter tot 2100. Zeespiegelstijging wordt deels veroorzaakt door thermische expansie van de oceanen en deels door toevoer van smeltwater van gletsjers en landijs. Zeespiegelstijging zal nadelige gevolgen hebben voor kustgebieden over de hele wereld, variërend van erosie, overstromingen, verzilting van drinkwater en leefgebieden van zoetwatersoorten. Bij een mondiale zeespiegelstijging van 1 meter zou 80% van de Malediven onderstromen en 24 miljoen mensen in Bangladesh, India en Indonesië van huis en haard verdrijven. De Sundarbans, het grootste mangrovegebied en een van de laatste leefgebieden voor de Bengaalse tijger, zou volledig verdwijnen.

Het Arctisch gebied warmt op

Het Noordpoolgebied, maakt de meest snelle en ernstige klimaatverandering mee. De wintertemperatuur in Alaska en West-Canada is 3 tot 4 °C gestegen in de laatste 50 jaar en een nog hogere temperatuur wordt verwacht in de komende 100 jaar. De gemiddelde oppervlakte van het zomerijs is met 15 tot 20% afgenomen in de laatste 30 jaar en verwacht wordt dat deze afname zal eindigen in een totaal verlies aan zee-ijs in de zomer voor het einde van deze eeuw. Opwarming van deze wateren zal zorgen voor een verschuiving in het klimaat van de Beringzee naar een sub-Arctisch klimaat, met grote gevolgen voor Arctische zoogdieren en vissen. Soorten die afhankelijk zijn van zee-ijs, zoals ijsberen, zeehonden, walrussen en een aantal vogels, ondervinden hiervan gevolgen en worden met uitsterven bedreigd. De IUCN heeft recent de ijsbeer toegevoegd aan de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten. De voorspelde afname van de soort is 30% over de komende 45 jaar.

 

Veranderde regenvalpatronen

In het algemeen zal de gemiddelde jaarlijkse regenval toenemen gedurende de 21e eeuw. Grotere variaties in regenval wordt voorzien voor veel gebieden. Grotere onvoorspelbaarheid zal watermanagement complexer maken en leiden tot verhoogde overstromingsrisico’s en intensere zomerdroogteperiodes met grote gevolgen voor landbouw, natuurgebieden, planten en dieren. In het Amazonegebied zal de regenval afnemen, vooral gedurende de zomermaanden. Dit kan kan leiden tot een wijdverspreide droogte zoals de droogte die de Amazone trof in 2005. Droogtes hebben ernstige gevolgen op mensen en natuurlijke leefomgeving. Met een negatief gevolg op landbouw en mogelijk leidend tot grote bosbranden die weer CO2 toevoegen aan de atmosfeer.

Bron: WWF