Landbouw en veeteelt

De uitbreiding van de veeteelt en de landbouw (sojateelt) is een van de factoren die bijdragen aan de ontbossing.

Bosbranden: van woud naar weiland

Tijdens het droge seizoen richten branden grote schade aan in het Amazonegebied. Zij leggen alles in de as, waardoor het mogelijk wordt de gronden te gebruiken als weiland voor het vee. Ook de sojaproducenten maken van de gelegenheid gebruik om op hun beurt die gronden in te nemen en de veetelers te verdringen naar andere gebieden die dan moeten worden ontbost. Zo schuiven de grenzen van het woud steeds verder op.

Weetje Tussen 2000 en 2002 is het aantal bosbranden in het Braziliaanse Amazonegebied verdrievoudigd, van 16.000 tot 42.000 branden per jaar. Twee derde van de brandzondes bevinden zich dicht bij stedelijke of ontboste gebieden

Veeteelt

Tussen 1990 en 2003 is het aantal stuks vee gestegen van 26,2 miljoen tot 64 miljoen (+ 140%). Aan deze groei lijkt nog geen einde te komen.

De veeteelt gebeurt op heel productieve of weinig productieve gronden. In 2000 was 87% van het vlees uit de slachthuizen in het Amazonegebied bestemd voor de nationale markt. Slechts 13% werd in het Amazonegebied zelf geconsumeerd.

 

Oorzaken van de uitbreiding van de veeteelt

• De geringe prijs van de grond verlaagt de productiekosten. De prijs voor een weiland ligt vijf keer lager in het Amazonegebied dan in Sao Paulo.
• De weilanden in het Amazonegebied zijn productiever (10%) dan in de andere streken van Brazilië, dankzij de regelmatige regenval en de afwezigheid van vorst.
• De openbare gronden zijn gemakkelijk toegankelijk. De illegale houtkap brengt hoge winsten op. Dat geld wordt geïnvesteerd in de veeteelt.
• Nationale fondsen begunstigen de veeteelt.
• Door gronden die weinig opleveren te ontbossen voor de veeteelt, is het mogelijk om de grond in bezit te nemen. Het is mogelijk de eigendom van een stuk grond op te eisen door die grond gewoon fysiek te bezetten.

De sojateelt

De sojateelt in Zuid-Amerika is gestegen van 18 miljoen hectare in 1996 naar 38 miljoen in 1998. Deze toename gebeurde ten koste van woud en savanne. Wanneer de groei aan dit tempo doorgaat, zal tegen 2020 nog eens 20 miljoen hectare extra woud en savanne zijn omgezet in akkerland.

Bijna 30% van de wereldproductie van soja is afkomstig uit Brazilië. De teelt gebeurt op gronden die aanvankelijk werden ontbost voor de veeteelt.

 

Oorzaken van de uitbreiding van de sojateel

• De groeiende vraag: soja is voor Brazilië en Bolivia het belangrijkste landbouwexportproduct. .
• Gronden zijn heel gemakkelijk op illegale en onrechtmatige wijze te verwerven.
• Premies bevorderen de productie van onbewerkte gewassen (zoals soja), ten nadele van verwerkte goederen.
• De handelsakkoorden op wereldschaal.
• De handelaars in soja bieden de producenten heel aantrekkelijke financiële voordelen om soja te kweken, zelfs wanneer dit niet de meest geschikte teelt is.

Gevolgen van de sojateelt

• Verlies aan natuurlijke habitats, zowel in de wouden als in de savannes
• Erosie en dichtslibbing van rivieren en natte gebieden als gevolg van de ontbossing lang waterlopen
• Vervuiling van het water met pesticiden.

Gevolgen voor de mens

• Conflicten met de inheemse bevolking: de landbouwers en de grote ondernemingen proberen de grond met geweld in beslag te nemen door te ontbossen of door documenten te vervalsen. Het aantal conflicten van deze aard is tussen 1997 en 2002 met 12% gestegen.
• Armzalige arbeidsomstandigheden. In de jaren '70 zijn meer dan 2,5 miljoen mensen verplaatst naar het Amazonegebied om er het bos te kappen.
• De sojateelt biedt weinig werk omdat hij sterk is gemechaniseerd.
• De voedselvoorziening komt in het gedrang, omdat kleine boeren hun gronden (soms onder dwang) verkopen of verhuren aan de sojaproducenten.

Een beetje hoop? In september 2006 is de eerste internationale organisatie opgericht die de negatieve gevolgen van de sojateelt moet beperken. Het gaat om een initiatief van telers, fabrikanten, handelaars, financiële instellingen en ngo's. Deze organisatie moet allereerst criteria opstellen voor een verantwoorde productie, verwerking en verkoop van soja. Daarbij zou er aandacht moeten zijn voor de bescherming van de biodiversiteit en de natuurlijke habitats, voor betere landbouwmethodes en de stipte naleving van de arbeidswetten.

Soja (Glycine max) wordt gebruikt voor de productie van tafelolie, cosmetica en veevoeder. Soja is goed voor een vierde van alle plantaardige olie ter wereld en de vraag naar soja stijgt nog altijd snel. Tegen 2020 zou de vraag nog met 60% stijgen (dat wil zeggen dertig miljoen ton per jaar). Europa koopt de helft van de soja die uit Mato Grosso komt.

 

Bron: WWF