De dieren

Volgens wetenschappers telt het Amazonegebied 1294 vogelsoorten, 378 soorten reptielen, 427 soorten amfibieën, 427 zoogdiersoorten en minstens 3000 vissoorten.

Zij schatten dat er alleen al in Brazilië tussen de 96.600 en 128.840 ongewervelde dieren leven.

Enkele diersoorten:

De jaguar (Panthera onca)

De jaguar is de grootste katachtige van het Amerikaanse continent. Hij brult niet zoals de leeuw maar zijn gegrom is van ver te horen. Hij is goed aangepast aan het leven in het regenwoud en kan uitstekend zwemmen en klimmen. Zijn dieet is heel gevarieerd: hoefdieren, tapirs, luiaarden, capibara’s, vis, schildpadden, slangen, enz.
De jaguar jaagt zowel overdag als ’s nachts, hij gebruikt de paden die de mens heeft gemaakt.
De jaguar leeft in verschillende omgevingen: in het regenwoud, in het moeras, op de savanne, in struikgewas,.... Als er maar water in de buurt is.

Bedreigingen: doordat zijn leefomgeving steeds kleiner wordt en er steeds minder prooidieren zijn, is het aantal jaguars gedaald tot minder dan 50.000 volwassen dieren in het wild. Eigenaars van boerderijen aarzelen niet om ze te doden omdat jaguars op hun vee jagen als er geen ander voedsel is.

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: bijna bedreigd

De boto of Amazonedolfijn (Inia geoffrensis)

Er bestaan twee ondersoorten van de Amazonedolfijn: de Inia geoffrensis geoffrensis die in de Amazonerivier leeft en de Inia geoffrensis humboldtiana die in de Orinoco leeft.
De Amazonedolfijn is één van de drie soorten zoetwaterdolfijnen met het hoogste aantal exemplaren. Zijn kans op overleven hangt af van het aantal gezonde vissen. Deze dolfijn komt voor in rivieren, meren, zijrivieren en ondergelopen bossen.

De roze boto heeft een flexibele nek waardoor hij met zijn kop van links naar rechts kan bewegen. Hij is 2 à 2,5 m lang. De boto voedt zich met vis en andere waterdieren, zoals schildpadden en krabben. Hij leeft meestal in groepen van 2 à 4 dolfijnen maar kan ook alleen leven. Omdat hij niet goed kan zien, heeft de boto een goed ontwikkeld sonarsysteem om zijn weg onder water te vinden en eten te zoeken.

Bedreigingen: de toename van het aantal waterkrachtcentrales en irrigatiesystemen versnippert het leefgebied van de boto, zodat hij steeds moeilijker een partner vindt om zich voort te planten.
Vissers zien hem als een concurrent die hun vissen opeet. De boto kan ook vast komen te zitten in visnetten of gewond raken na een botsing met een boot.
Ook de vervuiling van de rivieren door kwik, cyaankali en arseen door de mijnbouw vormt een probleem.

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: Kwetsbaar
CITES: staat op Bijlage II

De lamantijn (Trichechus inunguis)

De lamantijn kan 2,8 m lang worden en een halve ton wegen. Hij komt voor vanaf de monding van de Amazone tot aan de bovenste grenzen van de zijrivieren ervan in Brazilië, Colombia, Ecuador, Guyana en Peru. De lamantijnen van de Amazone zijn uitsluitend herbivoren. Zij voeden zich met watersla en waterhyacinthen. Zij kunnen dagelijks tot 8% van hun gewicht eten. Zij eten in het vochtige seizoen als er veel planten zijn en slaan het voedsel op in de vorm van vet. Lamantijnen leven meestal in groepen van 4 tot 8 dieren maar kunnen ook alleen leven.

Bedreigingen: er wordt op de lamantijn gejaagd voor zijn vlees en vet

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: Kwetsbaar

De reuzenotter (Pteronura brasiliensis)

De reuzenotter is 1,5 meter lang en heeft daarbovenop een staart van bijna een meter. Hij is goed aangepast aan het leven in het water: poten met zwemvliezen, platte staart, waterdichte vacht. Hij leeft in groepen van 3 tot 9 dieren en eet vis, zoogdieren, vogels en andere gewervelde dieren.

Bedreigingen: de gevolgen van enerzijds zijn kleiner wordende leefomgeving en anderzijds de vervuiling, bedreigen het overleven van deze soort op lange termijn. De illegale jacht is een steeds terugkerend probleem. De otters komen ook vaak vast te zitten in visnetten

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: In gevaar
CITES: staat op Bijlage I

De tapir (Tapirus terrestris)

De tapir leeft in laaggelegen tropische en subtropische wouden en het liefst in vochtige gebieden. Hij voelt zich op zijn gemak in het water, maar kan zich ook snel voortbewegen op het vasteland. De tapir is een nachtdier. Volwassen dieren kunnen 2 m lang worden en 227 kg wegen. Hij eet bladeren, vruchten, waterplanten,... e…

Bedreigingen: de gevolgen van de ontbossing, de jacht en de concurrentie met vee doen het aantal tapirs afnemen.

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: Kwetsbaar

Boa's

Er leven 5 soorten boa’s in het Amazonegebied:
De boa constrictor (Boa constrictor)
De groene boomboa (Corallus caninus)
De Corallus enydris
De regenboogboa (Epicrates cenchria)
De Anaconda eunecte (Eunectes murinus)

De verschillende soorten boa’s leven in verschillende gebieden en voeden zich met prooidieren. Ze kunnen goed samenleven zonder met elkaar te hoeven concurreren. Zij doden hun prooien door ze te wurgen.

De zwarte kaaiman (Melanosuchus niger)

De zwarte kaaiman is de grootste alligator ter wereld en het grootste roofdier van het Amazonegebied. Volwassen mannetjes kunnen 4 meter lang worden.
De zwarte kaaiman eet vis (ook piranha’s), schildpadden, capibara’s en zelfs jaguars. Nadat hij zijn prooi heeft laten verdrinken, slikt hij deze zonder te kauwen in één keer in.

Bedreigingen: de mens jaagt op deze soort voor zijn vlees en huid (lederindustrie)

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: zwak risico – afhankelijk van het behoud

De Arrauschildpad (Podocnemis expansa)

De Arrauschildpad is de grootste zoetwaterschildpad van Zuid-Amerika. Zijn schild kan 80 cm groot worden. De mannetjes zijn kleiner dan de vrouwtjes en zijn gemiddeld 40 cm groot. Deze soort komt voor in de bekkens van de Amazone en de Orinoco in Venezuela, Ecuador, Colombia, Peru, Bolivia, Brazilië en Guyana.
Zoetwaterschildpadden vormen een goede maatstaf voor de waterkwaliteit, aangezien ze erg gevoelig zijn voor veranderingen in hun leefomgeving.

Bedreigingen: vissers verstoren hun broedplaatsen met kampvuren, motors en netten.
De gemeenschappen die aan de rivier wonen, vangen de dieren om hun vlees en eieren te eten.

In Peru halen de omwonenden de eieren weg om de jonge schilpadjes in beschermde gebieden weer vrij te laten.
les pêcheurs perturbent les zones de ponte : feux, moteurs, filets.

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: zwak risico – afhankelijk van het behoud.
Toch is deze soort met uitsterven bedreigd in de Orinoco en ook in gevaar in de Amazone.

De harpij (Harpia harpyia)

De harpijadelaar is een van de meest majestueuze vogels van het Amazonegebied. Hij is één meter lang met een vleugelspanwijdte van 2 meter en hij heeft sterke poten. De harpij voedt zich voornamelijk met luiaarden, apen en vogels. De vrouwtjes zijn groter dan de mannetjes (ongeveer 1/3).

Bedreigingen: door de ontbossing is zijn leefomgeving aan het verdwijnen

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: bijna bedreigd

Toekans (Ramphastos sp)

De toekan is te herkennen aan zijn gekleurde snavel die bijna net zo groot is als de rest van zijn lijf. Toekans leven in laaggelegen vochtige wouden en bergwouden. Zij broeden in boomholten. Toekans eten vruchten van het bovenste bladerdek. Zij vullen hun dieet aan met spinnen, insecten, hagedissen, slangen, eieren,…

Classificatie Rode Lijst van bedreigde soorten: zwak risico voor de meeste soorten

 

De zigeunerhoen (Opisthocomus hoatzin)

Deze bijzondere vogel doet erg denken aan zijn voorvaderen: een kleine kop, dunne nek en een getande kam op zijn kop. De zigeunerhoen eet plantenbladeren die giftige bestanddelen bevatten. Tijdens het gistingsproces worden ze door de vogel ontgift. Zigeunerhoenen broeden in groepen. Elk nest wordt “gebroed” door 2 tot 7 vogels. Vogels die geen eieren hebben gelegd, helpen bij het broeden en voeden van de kleintjes. De jonge vogeltjes groeien dus heel snel waardoor ze minder lang kwetsbaar zijn voor roofdieren. Een jonge zigeunerhoen die in gevaar is, zal zonder aarzelen van een tak in het water springen.

 

Kolibries

Er bestaan meer dan 300 soorten kolibries. Het zijn de enige vogels die zich met nectar voeden. Zij kunnen hun vleugels 180° op en neer bewegen. Hun stofwisseling is hoog en hun hart slaat 1260 keer per minuut, waardoor sommige soorten 80 keer per seconde met hun vleugels kunnen slaan.

 

 

 

Ara's

De ara’s zijn de grootste papegaaien die er bestaan. Zij zijn in het algemeen erg kleurrijk en hebben grote snavels en lange staarten. Met hun sterke, gekromde snavel kunnen zij zelfs de allerhardste noten kraken. De leefgebieden van ara’s lopen erg uiteen, van regenwouden tot dorre gebieden, maar ze zijn meestal in de buurt van rivieren te vinden. Zij eten vruchten, granen, noten,... Ze maken hun nest in natuurlijke holten: gaten in dode bomen of holten in rotswanden. Ara’s vormen paren voor het leven. Zij krijgen één tot drie kleintjes per jaar. Roofdieren en parasieten doden veel kuikens. Minder dan één op de drie jonge vogeltjes blijft leven. Volwassen ara’s hebben weinig natuurlijke vijanden en kunnen 60 jaar worden.

Bedreigingen: door de ontbossing is zijn leefomgeving aan het verdwijnen

Andere grote bedreigingen: er wordt op deze vogels gejaagd omwille van hun veren en ze worden gehouden als gezelschapsdier. De handel in alle soorten ara’s wordt gereglementeerd door CITES.

Piranha's (Serrasalmus sp)

De piranha heeft een angstwekkende reputatie, maar toch is deze soort minder agressief dan men denkt. De rode piranha (Sarrasalmus natterei) wordt 35 cm groot. Hij leeft vooral in de rivieren in het Amazonegebied. Men moet uit zijn buurt te blijven als het waterpeil laag is en er weinig voedsel is. Maar anders vormt hij geen enkel gevaar voor zwemmers. Van de 20 piranhasoorten zijn de meeste herbivoren.

 

 

De sidderaal (Electrophorus electricus)

De sidderaal kan 1,8 m lang worden en een elektrische schok van 650 volt opwekken. Omdat ze blind zijn, gebruiken deze dieren een elektrisch veld om hun prooien op te sporen en te verdoven.

 

 

 

De arapaima of pirarucu (Arapaima gigas)

De arapaima of pirarucu is de grootste zoetwatervis ter wereld. Sommige exemplaren kunnen 3 meter lang worden en 150 kg wegen. Hij leeft in meren en is een belangrijke bron van eiwitten voor de mensen die aan de rivieren wonen. Hij kan overleven in zuurstofarm water door zijn stofwisseling te vertragen.

 

 

 

Bron: WWF