De gezinswoning binnen een nieuw samengesteld gezin

Meer over nalatenschapsplanning: Schenken van aandelen op naam Een restschenking: iets voor u? Vrijstelling van successierechten op de gezinswoning voor de langstlevende partner Erfrecht wettelijk samenwonen Een perfect huwelijkscontract De gezinswoning binnen een nieuw samengesteld gezin Wijziging van huwelijkscontract: procedure vereenvoudigd Huwen: tien weetjes omtrent contracten De gesplitste aankoop: Een meerwaarde bij uw successieplanning? Een deel van uw erfenis belastingvrij naar uw kleinkinderen Beding van aanwas voor roerende goederen Vlaamse vrijstelling van successierechten voor familiebedrijven gewijzigd De optimalisatie van de overdracht van onroerende vermogen naar de kinderen

U bent gescheiden en u heeft kinderen uit uw vorige relatie. U bent alleen eigenaar van een woning waar u inmiddels samenwoont met uw nieuwe partner. Het is uw wens dat indien u zou overlijden uw partner toch levenslang kan blijven wonen in deze gezinswoning, maar dat de woning na het overlijden van uw partner uiteindelijk integraal zal toekomen aan uw kinderen (in volle eigendom). Hoe kan u dit organiseren? De meest voor de hand liggende denkpiste is het opstellen van een testament.

Testament
Wettelijk en feitelijk samenwonende partners erven vooralsnog niet automatisch van elkaar (er is momenteel wel een wetsvoorstel in die zin hangend m.b.t. wettelijk samenwonenden, zie verder). Als samenwonende zou u eraan kunnen denken om in een testament te bepalen dat het vruchtgebruik op de gezinswoning zal toekomen aan uw partner. U dient daarbij echter rekening te houden met de reservataire erfgenamen (bv. uw kinderen). Deze hebben op grond van de wet immers steeds recht op een welbepaald deel van uw nalatenschap. U kan daar geen afbreuk aan doen via testament. Indien u voormeld vruchtgebruik niet kan legateren aan uw partner zonder het voorbehouden erfdeel van de kinderen aan te tasten, biedt deze denkpiste zeker geen sluitende oplossing. Bovendien moet men nog rekening houden met de problematiek van het omzettingsrecht (zie verder). Een testament is ook steeds eenzijdig herroepbaar door de testator. Een betere bescherming voor de partner kan geboden worden door opnieuw in het huwelijksbootje te stappen.

Nieuw huwelijk
De langstlevende echtgenoot erft op grond van de wet het vruchtgebruik van de nalatenschap van de eerststervende (een testament is hier dus niet vereist). Het vruchtgebruik van de langstlevende echtgenote kan echter worden omgezet op verzoek van de kinderen (blote eigenaars). Omzetting betekent dat het vruchtgebruik wordt vervangen door een ander recht, een rente of een ander goed met dezelfde waarde. Wanneer de langstlevende echtgenoot in samenloop komt met kinderen van de vooroverleden echtgenoot, heeft de rechter een discretionaire beoordelingsbevoegdheid om het verzoek tot omzetting al dan niet (geheel of gedeeltelijk) in te willigen. Wat de gezinswoning (en het huisraad) betreft beschikt de langstlevende echtgenoot evenwel over een vetorecht ten aanzien van het verzoek om het vruchtgebruik om te zetten.

Wetsvoorstel erfrecht wettelijk samenwonenden
Door de Gewesten werden de afgelopen jaren maatregelen genomen om de successietarieven tussen samenwonenden en gehuwden gelijk te schakelen. Vele (wettelijk) samenwonenden denken nu dat ze ook van elkaar zullen erven. Tot op heden is dit echter niet het geval.

Er is wel een wetsontwerp hangend om een wettelijk erfrecht (dus zonder dat een testament vereist is) toe te kennen aan de langstlevende wettelijk samenwonende partner (dus niet voor feitelijk samenwonenden die geen verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd). De langstlevende zou dan het vruchtgebruik erven van de gezinswoning en het huisraad.

Het betreft, i.t.t. tot voor gehuwden, echter geen reservatair erfrecht, men zal overeenkomstig het wetsontwerp de langstlevende wettelijke samenwoner dit erfrecht via testament kunnen ontnemen. Wettelijke samenwoners zullen, i.t.t. gehuwden, ook nog steeds niet geroepen worden tot de volledige nalatenschap. Indien wettelijk samenwonenden de ruimere bescherming wensen zoals voor gehuwden, zullen zij dus nog steeds in het huwelijk moeten treden.

Het wetsontwerp werd goedgekeurd door de Kamer op 11 januari 2007 en is momenteel hangend in de Senaat.

Overeenkomst onder opschortende voorwaarde
Een andere mogelijkheid bestaat erin, als eigenaar van het onroerend goed, met uw partner een overeenkomst af te sluiten die pas in werking zal treden bij uw vooroverlijden.  Zo kan u een huurovereenkomst afsluiten met uw partner onder de opschortende voorwaarde van uw vooroverlijden.

Dit betekent wel dat uw partner een (marktconforme) huur zal moeten betalen. Indien u wenst dat uw partner gratis over de woning zal kunnen beschikken kan u een overeenkomst van bruikleen afsluiten die zal ingaan op uw overlijdensdag.

De administratie kan een door partijen verkeerd betitelde akte belasten volgens haar werkelijk karakter. De vraag rijst of een overeenkomst tot bruikleen door de administratie zou kunnen worden gekwalificeerd als een schenking. Ons inziens is dit niet het geval, onder meer doordat er bij een bruikleen geen eigendomsoverdracht is, wat wel het geval is bij een schenking.

Conclusie
Een tweede (of derde ...) huwelijk of een contract onder opschortende voorwaarde kunnen een oplossing bieden, om ervoor te zorgen dat uw nieuwe partner levenslang in uw woning zal kunnen blijven wonen en dat deze woning uiteindelijk toch in volle eigendom aan uw kinderen zal toekomen. Binnenkort zal misschien ook een verklaring van wettelijke samenwoning tot hetzelfde resultaat kunnen leiden. Bespreek met uw adviseur wat in uw situatie de beste oplossing is.

<<< Vorige pagina

Volgende pagina >>>

Bron: Optima Financial Planners
(update oktober 2008)