Waar vandaan: Boek > De Belgen in Engeland 1940-1945 > De weg naar Tenby
De Belgen in Engeland 1940-1945
|
19,95 € - 218 pagina's |
| <<< Vorige pagina |
De weg naar Tenby
Halt aan de pantsers
Dat de Britten en een gedeelte van het Franse leger via de perimeter van Duinkerke konden ontsnappen naar Groot-Brittannië, was in belangrijke mate te danken aan hun vijand. Op 24 mei namelijk lasten de pantserdivisies op bevel van Hitler een rustpauze in. Het Haltbefehl werd een van de meest omstreden beslissingen van de veldtocht in het westen.
Over het waarom hebben al vele historici zich het hoofd gebroken. Lange tijd werd vooral gedacht aan militaire motieven. De pantsers hadden veertien dagen aan één stuk haast continu opgerukt en vele waren aan nazicht toe. Dat argument klinkt vandaag nog weinig overtuigend: de reparaties waren al op 24 mei uitgevoerd en ook de gevraagde nieuwe uitrusting kwam diezelfde dag aan. Een andere verklaring zou schuilen in het feit dat Hitler beducht was voor de drassige streek in Vlaanderen, waarmee hij als soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog zelf kennis had gemaakt. Dat wordt dan weer ontkracht door verschillende tegenargumenten. De moerassen van 1914 waren immers grotendeels ingepolderd en langs de resterende drassige gebieden liepen verharde wegen. Er waren luchtfoto’s van gemaakt en dus moesten de Duitse generale staf én Hitler van de situatie op de hoogte zijn geweest. Bovendien was het warm en droog weer en het terrein was dus sowieso vrij goed berijdbaar. Een andere verklaring zou zijn dat Hitler zijn pantserdivisies wilde hergroeperen om ze naar het zuiden te laten afzwenken, waar ze een offensief zouden beginnen tegen de rest van de Franse strijdkrachten. Toch bestaat er geen enkel Wehrmachtdocument van vóór 28 mei dat in die richting wijst.
|
De grote Britse historicus sir Basil Liddell Hart wees in 1948 voor het eerst op een belangrijk politiek motief voor het Haltbefehl. Hitler zou een vredesverdrag met Groot-Brittannië ernstig hebben overwogen. Daarom wilde hij, als teken van goodwill, de Britse strijdkrachten de mogelijkheid bieden zich zonder al te veel kleerscheuren terug te trekken. De Führer koesterde trouwens een oprechte bewondering voor de Britten en hun Empire en was bereid de Britten de vrije hand te laten buiten Europa, als ze nazi-Duitsland zijn gang lieten gaan op het Europese vasteland. Al in Mein Kampf (1924) had Hitler daar trouwens op gealludeerd en er het raciale element aan gekoppeld: de Engelse ariërs zouden over de oceanen heersen en de Duitse ariërs over de gigantische Europese ruimte tot aan de Oeral. Wat dat laatste betreft, meende Hitler vrij spel te krijgen van de Britten als hij de Sovjet-Unie zou aanvallen. Tijdens ontmoetingen met vooraanstaande Britten in de jaren dertig, onder wie minister Lord Halifax, was hem trouwens opgevallen dat het politieke establishment in Londen bijzonder weinig sympathie had voor het bolsjewisme.
De visie van Liddell Hart kende heel wat aanhangers, maar werd naderhand ook aan kritiek onderworpen. Zo zou Hitler zijn voornemen om de Britten eervol te laten ontsnappen aan zijn medewerkers hebben meegedeeld, toen de inscheping al aan de gang was – als een poging dus om de militaire beslissing van 24 mei een politieke dimensie te geven. De laatste maal dat Hitler openlijk aan de bewuste verzoeningspoging met de Britten refereerde, was in februari 1945, met andere woorden, in een voor Duitsland en de Führer bijzonder apocalyptische tijd. Het is zeer de vraag hoeveel waarheid er toen nog schuilde in al die beweringen.
Een totaal nieuwe piste werd bewandeld in de jaren negentig. De Britse historicus John Costello (Ten Days that saved the West, 1990) en zijn Franse collega François Delpla (La ruse nazie, 1997) lanceerden de these dat Hitler helemaal niet van plan was de Britten en een gedeelte van het Franse leger te laten ontsnappen. Het Haltbefehl zou bedoeld zijn om de geallieerden even ‘bedenktijd’ te geven. De Führer wist namelijk dat er in zowel de Britse als de Franse regering een sterke pacifistische factie bestond. Door zijn gevreesde pantserdivisies korte tijd halt te laten houden en de geallieerde legers in Noord-Frankrijk te ‘gijzelen’, hoopte hij dat de verzoeningsgezinden in Londen en Parijs de overhand zouden krijgen. Om de druk op te voeren, ‘mocht’ de Luftwaffe van vriend Hermann Göring de stranden rond Duinkerke, waar zich honderdduizenden Britse en Franse soldaten verzameld hadden, onder vuur nemen. De verzoeningsgezinden in Londen en Parijs zouden uiteindelijk een – voor Duitsland voordelige – compromisvrede sluiten, waarna Hitler de volle aandacht kon richten op de échte vijand: de Sovjet-Unie. Spanje, Italië en Zweden hadden zich in mei overigens al aangeboden als bemiddelaars en van een aantal vooraanstaande Britse politici, Lord Halifax in de eerste plaats, was geweten dat zij een compromisvrede met nazi-Duitsland niet ongenegen waren. Ook aan Franse zijde heerste er eind mei onenigheid over het voortzetten van de oorlog. Temeer omdat een aantal topmilitairen erop gewezen had dat het Franse leger niet bij machte was de blitzkrieg te counteren en dat de strijdkrachten in het noorden reddeloos verloren waren.
Volgens Costello en Delpla was dé reden van Hitlers falen om een compromisvrede te realiseren de onverzettelijkheid van de Britse premier Churchill. Hij had een immense afkeer van de parvenu Hitler en hij wilde door een ferme houding de kracht van Groot-Brittannië demonstreren én zijn eigen machtspositie consolideren. Churchill was immers nog maar enkele weken in functie en hij had het premierschap in belangrijke mate te danken aan het feit dat de aftredende premier Chamberlain zijn veto gesteld had tegen de gedoodverfde kandidaat-opvolger… Lord Halifax. Churchill besefte ten volle dat het isoleren van Halifax en zijn entourage zijn positie in het oorlogskabinet én het parlement ten goede zou komen. En zo gebeurde het: de Britten scheepten in en zetten de strijd voort. Hoe die zou verlopen, maakte Churchill duidelijk in zijn legendarische speech voor het Lagerhuis op 4 juni 1940. En hij besloot:
‘We zullen zwakte noch gebreken vertonen. We zullen doorgaan tot het einde. We zullen vechten in Frankrijk, op de zeeën en de oceanen. We zullen vechten in de lucht terwijl we alsmaar meer zelfvertrouwen zullen krijgen en onze kracht zal toenemen. We zullen ons eiland verdedigen, wat de prijs ook mag zijn. We zullen vechten op stranden, op landingsplaatsen, in velden, straten en heuvels. Nooit zullen wij ons overgeven. Mocht het – hoewel ik dat heden betwijfel – toch gebeuren dat dit eiland of een groot deel ervan veroverd zou worden en in ellende gedompeld, dan zullen wij de strijd voortzetten vanuit ons rijk overzee, beschermd door de wapens van de Britse vloot. En dit tot de God welgevallige tijd waarin de Nieuwe Wereld al haar krachten en potentieel zal inzetten voor de bevrijding en de redding van het Oude Continent.’(*)
De keuze voor een totale oorlog dus. Merkwaardig genoeg verloor Hitler vanaf 1941 Groot-Brittannië uit het oog. Op 22 juni begon hij zijn gedroomde offensief tegen de Sovjet-Unie, met in de rug een alsmaar sterker wordende tegenstander. Drie jaar later zouden Groot-Brittannië en de Verenigde Staten in Normandië een tweede front openen en samen met het vanuit het oosten oprukkende Rode Leger nazi-Duitsland in de tang nemen.
Hoewel de Duitsers strikt militair gezien de slag om de perimeter van Duinkerke wonnen, was de ontsnapping van het Britse expeditieleger en een deel van de Franse strijdkrachten tegelijk de eerste grote geallieerde overwinning. Een overwinning met uiterst verstrekkende consequenties.
(*) ‘We shall not flag nor fail. We shall go on to the end. We shall fight in France and on the seas and oceans; we shall fight with growing confidence and growing strength in the air. We shall defend our island whatever the cost may be; we shall fight on beaches, landing grounds, in fields, in streets and on the hills. We shall never surrender and even if, which I do not for the moment believe, this island or a large part of it were subjugated and starving, then our empire beyond the seas, armed and guarded by the British Fleet, will carry on the struggle until in God’s good time the New World with all its power and might, sets forth to the liberation and rescue of the Old.’
Uit: Winston Churchill, Speech before Commons, 4 juni 1940. http://history.hanover.edu/courses/excerpts/111chur.html.
Uittreksel uit boek "De Belgen in Engeland"
ISBN 978-90-209-6981-8
Auteur: Frank Decat
Uitgeverij: Lannoo
Boek verkrijgbaar bij
Azur, Bol.com, Cosmox, Fnac, Proxis, Standaard Boekhandel.
Bestel boek online via SeniorenNet
Pagina afgedrukt van http://www.SeniorenNet.be/BelgenInEngeland
| <<< Vorige pagina... |
Kijk dan in het Helpcentrum (klik hier). Als je het daar niet kan vinden, helpen we je via e-mail op support@seniorennet.be.
